Το Άγχος των Μαθητών κατά τις Πανελλήνιες Εξετάσεις
Στην εκπαιδευτική διαδικασία πολλοί μαθητές αντιμετωπίζουν αισθήματα άγχους και στρες κυρίως κατά την εξεταστική περίοδο, με αποτέλεσμα να σημειώνουν μειωμένη επίδοση και χαμηλότερα αποτελέσματα από αυτά των προσδοκιών τους.
Το άγχος κατά τις εξετάσεις αναφέρεται στις φυσιολογικές, γνωστικές και συναισθηματικές αντιδράσεις που δημιουργούνται στον μαθητή και σχετίζονται με τον φόβο της αποτυχίας. Το άγχος εκδηλώνεται με διάφορα σωματικά και συναισθηματικά συμπτώματα. Καθώς πλησιάζουν οι μέρες των εξετάσεων, μαθητές και γονείς εντείνουν τις προσπάθειές τους για την επιτυχία και την πολυπόθητη θέση στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αυτές τις ημέρες το άγχος των μαθητών, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά φόβος ενδεχόμενης αποτυχίας στις εξετάσεις, αυξάνει. Το άγχος κινητοποιείται από αρνητικές σκέψεις, μεγαλώνει μέσα από αυτές και τελικά, στην χειρότερη περίπτωση, μπορεί να μας ακινητοποιήσει – όταν ξεφεύγει τελείως από τον έλεγχό μας – και να μας οδηγήσει να εγκαταλείψουμε την προσπάθειά μας.
Οι πανελλαδικές εξετάσεις, για ορισμένες οικογένειες, εξελίσσονται σε μια άτυπη μάχη, όπου οι έφηβοι δοκιμάζουν τις αντοχές τους και οι γονείς αναμετρούνται με τη δική τους αγωνία για το μέλλον των παιδιών τους. Κάπου στο βάθος, υπάρχει ο φόβος του εφήβου για την αποτυχία, διότι μπορεί να έχει μάθει ότι δεν έχει δικαίωμα να αποτύχει. Συνάμα, μπορεί να υπάρχουν ανεκπλήρωτα όνειρα των γονέων, υψηλές προσδοκίες ή κυρίως φόβος για ένα σκαιό μέλλον χωρίς κάποια επιστημονική εξειδίκευση.
Οι εξειδικευμένοι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού και οι συνεργάτες ψυχολόγοι, νιώθουν τη χαρά ότι εκπληρώνουν το όνειρό τους: Να βοηθούν. Συνάμα από τη ζήτηση της δουλειάς τους, προβάλλει η έντονη ανάγκη για στήριξη εφήβων και γονέων στη δοκιμασία των πανελλαδικών εξετάσεων.
Οι περισσότερες κλήσεις στη γραμματεία της Consultum είναι από την περιφέρεια – από μικρές πόλεις και χωριά. Οι έφηβοι που καλούν συνήθως έχουν «ακινητοποιηθεί» από το άγχος, και όταν μας καλούν βρίσκονται ήδη σε πολύ επιβαρυμένη κατάσταση άγχους. Ταχυκαρδίες, αίσθημα δύσπνοιας, άλγη, πονοκέφαλοι, είναι σωματικά συμπτώματα που συχνά περιγράφουν. Οι έφηβοι φοβούνται ότι θα απογοητεύσουν: τον εαυτό τους και την οικογένειά τους.
Οι στρατηγικές αντιμετώπισης και διαχείρισης του άγχους κρίνονται αναγκαίες, τόσο στην προετοιμασία του μαθητή για την εξεταστική διαδικασία, όσο και στη γενικότερη αντιμετώπιση του άγχους, ως μελλοντική δεξιότητα, στη μετέπειτα ενήλικη ζωή του.
Οι εξειδικευμένοι ψυχολόγοι αρχικά προσπαθούν καταρχήν να «καθαρίσουν» τις αρνητικές σκέψεις από το μυαλό των παιδιών. Το ζητούμενο δεν είναι να καθησυχάσουμε ή να εξυψώσουμε το παιδί. Το ζητούμενο είναι να καταφέρουμε να κατανοήσουμε το συναίσθημα του παιδιού. Δεν υπάρχουν για όλα απαντήσεις. Δεν μπορεί ένας γονιός να έχει απαντήσεις για όλα. Όμως, η συζήτηση του παιδιού με τον γονιό είναι εξαιρετικά υποβοηθητική. Αλλά να γίνεται με κατανόηση, χωρίς προσπάθεια ελέγχου και χωρίς επίκριση. Είναι πολύ σημαντικό, όταν ο γονιός μοιράζεται με το παιδί του τη δική του δυσκολία. Όταν δείχνει ότι δεν είναι τέλειος. Και μπορεί να γίνει ανθρώπινος ο γονιός, χωρίς να χάσει το ρόλο του.
Ένα άλλο κομβικό σημείο στη διαχείριση του άγχους είναι να έρθει ο έφηβος σε επαφή με τις δικές του επιθυμίες. Μπορεί ο έφηβος να φοβάται να αποδεχθεί ότι οι επιθυμίες του έρχονται σε αντίθεση με τις προσδοκίες των γονέων.
Στη στη γραμματεία της Consultum καλούν, όμως, και γονείς. Είναι γονείς που δεν ξέρουν πώς να διαχειριστούν το παιδί τους, πώς να κατανοήσουν το άγχος που βιώνει, πώς να μην το επιβαρύνουν. Ο γονιός δεν μπορεί να βλέπει το παιδί του να υποφέρει, να βιώνει δύσκολα συναισθήματα. Στην πορεία συνήθως αντιλαμβάνεται ότι άθελά του προβάλλει στο παιδί τις δικές του αγωνίες, το δικό του άγχος που εντείνεται από τις δικές του ανεκπλήρωτες επιθυμίες.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι εξειδικευμένοι ψυχολόγοι προσπαθούν με συμβουλευτική να εισάγουν τους γονείς σε έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης: Να προβληματιστούν για τον τρόπο που διαχειρίζονται καταστάσεις, να φιλτράρουν το δικό τους συναίσθημα, τον τρόπο που το προβάλλουν στο παιδί και πως το παιδί οικειοποιείται τελικά το συναίσθημα των γονιών.
Αιτία του άγχους στις περιπτώσεις είναι ο φόβος. Ο φόβος για το άγνωστο. Και η προσπάθειά τους είναι να καταλάβει το παιδί ή ο γονιός ποια είναι η γενεσιουργός αιτία του συγκεκριμένου φόβου. Οπότε, εστιάζουμε στην προέλευση του άγχους ή του φόβου. Διότι όταν γίνει κατανοητή η πηγή του άγχους ή του φόβου, έχει ήδη διανυθεί η μισή απόσταση για τη λύση.
